ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΟΥΡΟΥ*
Η απόφαση για την ιδιωτικοποίηση των φορολογικών αντικειμένων ήταν ειλημμένη από την πρώτη μέρα διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Η νέα δομή του φοροελεγκτικού μηχανισμού και ο νέος τρόπος ελέγχου τον επιχειρήσεων θα εφαρμοστούν σε παρθένο έδαφος (κάποιος θα μπορούσε να το πει και καμένη γη) αφού η κυβέρνηση επέλεξε να τραβήξει μια διαχωριστική γραμμή με το παρελθόν. Όλες οι σημαντικές πλέον ελεγκτικές και εισπρακτικές διαδικασίες θα διεκπεραιώνονται από ιδιωτικές εταιρείες έναντι μεγάλων αμοιβών και το Δημόσιο θα έχει δευτερεύοντα ελεγκτικό ρόλο.
Θα σταθούμε, λόγω συντομίας, στην πιο χαρακτηριστική αλλαγή, που είναι το Πιστοποιητικό Φορολογικών παραβάσεων Α.Ε. και ΕΠΕ. Οι ιδιωτικές εταιρείες ορκωτών λογιστών που υποχρεούνται στο πλαίσιο του Ν. 2190 να ελέγχουν Α.Ε. ή ΕΠΕ θα συντάσσουν ειδικό πιστοποιητικό για την ύπαρξη ή μη φορολογικών παραβάσεων. Σε περίπτωση μη αναφοράς φορολογικών παραβάσεων η δήλωση αρχειοθετείται και δεν γίνεται περαιτέρω έλεγχος από την εφορία, ενώ σε περίπτωση αναφοράς παραβάσεων θα πραγματοποιείται ο δημόσιος έλεγχος.
Αυτή η ιδιωτικοποίηση όμως προσκρούει σε θεμελιώδη ερωτήματα, τα όποια, δυστυχώς, παραμένουν αναπάντητα:
* Πώς γίνεται ο ελεγκτής να πληρώνεται από τον ελεγχόμενό του;
* Πώς γίνεται ο ελεγχόμενος να επιλέγει τον ελεγκτή του;
Αν η θεωρία περί της ρυθμιστικής λειτουργίας του αόρατου χεριού της αγοράς ήταν εκείνη που κατέρρευσε ταυτόχρονα με τη Lehman Brothers, στο πεδίο του ελέγχου των επιχειρήσεων το συγκεκριμένο “σοφό” αόρατο χέρι παραμένει μετέωρο εξ αρχής. Εδώ η σύγκρουση συμφερόντων είναι τόσο ισχυρή ώστε είναι αδύνατον να επιτευχθεί μέσω της λειτουργίας του το κοινό καλό που οι ιδεολογικά μεροληπτικοί θεωρητικοί της οικονομίας διατείνονται ότι επιτυγχάνει.
Γιατί, πολύ απλά, στην περίπτωση που ο ιδιώτης ελεγκτής αντιμετωπίζει την ελεγχόμενη εταιρεία σαν απλό υποκείμενο ελέγχου, χωρίς να ενδιαφέρεται για το αν οι παρατηρήσεις του βλάπτουν τελικά την εταιρεία, είναι σίγουρο ότι την επόμενη χρονιά δεν θα είναι ξανά ο ελεγκτής της. Μπορεί η ιδιωτικοποίηση των ελέγχων να συνοδεύεται πάντα και από τη θέσπιση μιας σειράς θεσμών, ελέγχων και κυρώσεων για τους επίορκους ελεγκτές, αλλά η πραγματικότητα της συνεργασίας ελεγκτή και ελεγχόμενου, τις περισσότερες φορές, τα υποσκάπτει όλα αφού:
* Το κέρδος της συνεργασίας είναι διπλό, και για τον ελεγκτή και για τον ελεγχόμενο, και κινείται προς την ίδια κατεύθυνση.
* Το κέρδος της συνεργασίας είναι άμεσο και μετρήσιμο και για τις δύο πλευρές. Ο ενδεχόμενος κίνδυνος της αποκάλυψης παραμένει μια εκδοχή που παραπέμπει, πολλές φορές, σε σχετικά μακρινό μέλλον, όπου οι δυνατότητες συγκάλυψης του σκανδάλου είναι τόσο μεγαλύτερες όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος της εταιρείας και όσο μεγαλύτερο είναι το σκάνδαλο.
* Η συνεργασία ελεγκτή και ελεγχόμενου δίνει τέτοια άνεση χρόνου στον σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας οικονομικής απάτης που παρέχει συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με αυτούς που θα προσπαθήσουν, εκ των υστέρων, να την αποκαλύψουν.
* Η συνεργασία ελεγκτή και ελεγχόμενου πρακτικά απαιτεί ακόμα μεγαλύτερο αριθμό δημοσίων ελεγκτών από ό,τι πριν, για να ελέγχονται τα αποτελέσματα της εργασίας των ιδιωτικών ελεγκτών και της συνεργασίας τους με τους εργοδότες τους. Επειδή αυτό είναι αδύνατο, αναγκαστικά το κράτος καταφεύγει σε δειγματοληπτικούς ελέγχους.
* Η γνώση της διενέργειας δειγματοληπτικών ελέγχων από την πλευρά του Δημοσίου αυξάνει τις πιθανότητες συνεργασίας ελεγκτή και ελεγχόμενου.
* Στη συγκεκριμένη συγκυρία της Ελλάδας, με τις δεσμεύσεις του Μνημονίου για τραγική συρρίκνωση του κράτους (και των δημόσιων φοροελεγκτικών μηχανισμών), οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι δεν θα μπορούν καν να ανταποκριθούν στα κριτήρια μιας ασφαλούς δειγματοληψίας που να εκφράζει τον συνολικό στατιστικό πληθυσμό (δηλαδή το σύνολο των επιχειρήσεων).
Συμπερασματικά, λοιπόν, η ανεπάρκεια του δημόσιου ελεγκτικού μηχανισμού σε συνδυασμό με τη σύγκρουση συμφερόντων του ιδιωτικού τομέα θα αποβεί ακόμη πιο καταστροφική για τα δημόσια έσοδα από ό,τι ήταν προηγουμένως.
* Ο Άγγελος Κούρος είναι οικονομολόγος
Piraeus Time
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου