Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

Το σύνδρομο της "μεταπολίτευσης"


του Δημήτρη Καλουδιώτη

Στις σύγχρονες (τις νεωτερικές) κοινωνίες, η εθνική ζωή ολοκληρώνεται στο πολιτικό επίπεδο. Και ως εκ τούτου είναι φυσικό και δίκαιο οι ευθύνες για μια κρίση με πρωτίστως εθνικά χαρακτηριστικά, όπως είναι η ελληνική κρίση, να αποδίδονται στην πολιτική τάξη.

Όμως αναφερόμαστε ταυτόχρονα σε πολύπλοκες κοινωνίες, σε μαζικές δημοκρατίες όπως είναι οι μεταπολεμικές ευρωπαϊκές και η ελληνική μεταπολιτευτική δημοκρατία. Στις σύγχρονες κοινωνίες, τα οφέλη και οι ευθύνες κατανέμονται διαφοροποιημένα στο σύνολο του κοινωνικού σώματος.

Ξεκίνησα αυτή την εισαγωγή για να αναφερθώ σε ένα αντεστραμμένο λαϊκισμό που πάει να επικρατήσει στη χώρα μας. Παρακολουθώ μια αρθρογραφία τον τελευταίο καιρό για την σχέση διανοουμένων και πολιτικών. Το συμπέρασμά της απλοποιημένα είναι το εξής: οι διανοούμενοι δικαιούνται άνευ όρων να συμμετέχουν στην πολιτική και όσοι έχουν περάσει κάποτε το κατώφλι της πολιτικής «δεν δικαιούνται δια να ομιλούν» (όπως το έλεγε ο αρχιερέας μιας ολόκληρης λαϊκιστικής περιόδου).

Βέβαια η αλήθεια βρίσκεται, όντας πολυσύνθετη, κάπου στη μέση.

Και οι διανοούμενοι πρέπει όχι μόνο να ομιλούν αλλά και να αναλαμβάνουν πολιτικές ευθύνες. Διότι όντως στην πολιτική «ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος» αλλά στη μακρά της διάρκεια η πολιτική είναι σκληρό σπορ και απαιτεί προσωπικές θυσίες, ψυχική αντοχή και ήθος που δοκιμάζεται στο χρόνο. Υπό αυτή την έννοια, η χώρα μας χρειάζεται νέες δυνάμεις στην πολιτική, ιδιαίτερα από τις πνευματικές ελίτ. Γνωρίζουμε άλλωστε ότι ένα αντιπνευματικό ρεύμα προερχόμενο από την σταλινική αριστερά κυριάρχησε στον πολιτικό στίβο της μεταπολίτευσης, σε σημείο που η μορφωτική επάρκεια να θεωρείται μειονέκτημα στην ανάδειξη στη πολιτική (και κομματική) ζωή της χώρας. Αυτό το ρεύμα «ήρθε κι έδεσε» με τη διαρκή παρόμοια στάση της σκοταδιστικής δεξιάς. Οι δυνάμεις του πνεύματος όμως θα πρέπει να γνωρίζουν τις δυσκολίες των επιλογών σε μια χώρα που το πολιτικό της σύστημα και διαχρονικά προβλήματα έχει και σήμερα βρίσκεται στο κατώτατο σημείο.

Από την άλλη μεριά, όσο είναι απλοϊκό να θεωρούμε ότι η ανανέωση της πολιτικής ζωής της χώρας θα γίνει χωρίς σημαντική καταστροφή μεγάλου τμήματος του πολιτικού συστήματος, άλλο τόσο παιδαριώδες και ισοπεδωτικό είναι να νομίζουμε ότι αυτή η ανανέωση θα γίνει εκ του μηδενός και σε ένα παρθένο έδαφος. Πρόκειται, θα μπορούσε κανείς να πει, για ένα αντεστραμμένο λαϊκισμό, που δεν διαφέρει και πολύ από την στάση του πολιτικού κατεστημένου της μεταπολίτευσης.

Οι σύγχρονες ευρωπαϊκές δημοκρατίες, πιο εμπείρων από τη δική μας κοινωνιών, πραγματοποιούν μεγάλες αλλαγές, φροντίζοντας παράλληλα τη συνέχεια. Κρατούν ανοικτούς τους θεσμούς. Περιορίζουν τα ψεύτικα διλήμματα. Δημιουργούν το κατάλληλο κλίμα εξελίξεων που επιτρέπει στους πολίτες να παίρνουν οι ίδιοι πρωτοβουλίες, να δημιουργούν, να ανανεώνουν τις κοινωνίες τους. Αντίθετα στη δική μας χώρα όλες οι μεγάλες αλλαγές επισυνέβησαν με παράλληλη καταστροφή των κακώς και των καλώς κειμένων της προηγούμενης εποχής. Ξεκινάμε κάθε φορά και πάλι από την αρχή.

Πολλοί άλλωστε από εμάς έχουμε στο μυαλό μας την μεταπολίτευση όπου πράγματι το πολιτικό σύστημα, αν και με επάνοδο των προδικτατορικών ηγεσιών, οικοδομήθηκε, σχεδόν εκ του μηδενός, με νέες δυνάμεις. Αλλά τότε είχαμε επτά χρόνια χωρίς πολιτικό βίο. Ενώ σήμερα επιζητούμε αλλαγές και βελτιώσεις μετά σχεδόν σαράντα χρόνια δημοκρατικής σταθερότητας και ομαλότητας. Και αυτό το στοίχημα είναι ουσιώδες. Να περάσουμε με ομαλό τρόπο στην επόμενη ιστορική φάση. Να λειτουργήσουμε επιτέλους ως έμπειρη ευρωπαϊκή κοινωνία.

Φυσικά ότι η κατάσταση της χώρας επιβάλλει μια αλλαγή στην οποία η δημιουργική καταστροφή θα έχει την προτεραιότητα αλλά σε ένα πλαίσιο συνέχειας των θετικών μιας εποχής που άλλαξε την φυσιογνωμία της. Υπάρχουν και πολιτικοί που επέζησαν στη θύελλα και δικαιούνται και μπορούν να προσφέρουν υπηρεσίες στη χώρα.

Οι επιλογές της καθαρότητας όταν δεν είναι απλοϊκές και ανεύθυνες οδηγούν εκ των πραγμάτων σε αντιλήψεις που μόνο οι αναχρονιστικές δυνάμεις διακονούν στον τόπο μας.

Δημήτρης Καλουδιώτης είναι πολιτικός μηχανικός -ιδρυτικό μέλος του «κοινωνικού συνδέσμου»
Πηγή "ppol"