"Το μέλλον της Ευρώπης παίζεται στην Ελλάδα"

Συνέντευξη του Γιώργου Πρεβελάκη στη Μαρί Βερντιέ

Μαρί Βερντιέ (Marie Verdier, ΜV): Η Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην Ευρώπη;

 

Γιώργος Πρεβελάκης (ΓΠ): Από το 18ο αιώνα, η αναφορά στην κλασική Ελλάδα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Την εποχή του διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, οι ελίτ αναζητούσαν τρόπο να νομιμοποιήσουν το αβέβαιο μέλλον που πρότεινε το πρόταγμά τους, και βρήκαν τις ρίζες τους και τη βάση της ταυτότητάς τους στην κλασική ελληνική αρχαιότητα. Ο φιλελληνισμός τότε εκφράστηκε ως καλλιτεχνικό και πνευματικό κίνημα. Αλλά τα ίδια επιχειρήματα -κι αυτή η νοηματοδότηση- δικαιολόγησαν την ένταξή της Ελλάδας ως πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) το 1981, πριν την Ισπανία και την Πορτογαλία.

 

«Πώς είναι δυνατό να συνεχιστεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα, να ανοίξει η Ευρώπη και σε άλλα μεσογειακά κράτη, να αναπτύξει τις πολιτικές γειτονίας της, αν έχει αποτύχει να ενσωματώσει την Ελλάδα;»

 

MV: Που σημαίνει πως η Ευρώπη έχει ένα ιστορικό χρέος προς την Ελλάδα;

 

ΓΠ: Η διάσωση της Ελλάδας αποτελεί αναγκαιότητα για την Ευρώπη, πέραν του ηθικού χρέους.Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε αυτή τη θεματολογία περί κλασικής αρχαιότητας με την Ελλάδα εκτός Ευρώπης; Από την άποψη αυτή, το μέλλον της Ευρώπης παίζεται στην Ελλάδα. Λόγω της επικυριαρχίας της οικονομίας και της υποχώρησης της κλασικής παιδείας, η σημασία αυτής της συμβολικής υποτιμάται τις τελευταίες δεκαετίες. Αλλά τώρα που η οικονομία αντιμετωπίζει δυσκολίες, ανακαλύπτουμε επίσης ελλείμματα συμβολικής, ταυτότητας, πνευματικότητας. Πώς είναι δυνατό να συνεχιστεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα, να ανοίξει η Ευρώπη και σε άλλα μεσογειακά κράτη, να αναπτύξει τις πολιτικές γειτονίας της, αν έχει αποτύχει να ενσωματώσει την Ελλάδα;

 

MV: Η κρίση δεν κινδυνεύει να αναπτύξει αντιευρωπαϊκά συναισθήματα στους Έλληνες;

 

ΓΠ: Αυτό έχει ήδη συμβεί. Η αδεξιότητα των Ευρωπαίων ηγετών, οι πολιτικές αντιλήψεις που στηρίζονται σε στερεότυπα, πυροδοτούν ένα ρεύμα απόρριψης της δύσης και την ανάδυση του πνευματικού τείχους που χρονολογείται από την εποχή του σχίσματος. Η Ευρώπη μοιάζει να έχει λησμονήσει πως η Ελλάδα υπήρξε επί αιώνες τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτή η διαχωριστική γραμμή του σχίσματος εξακολουθεί να είναι μια πληγή στα πλευρά της Ευρώπης, που η στάση της Ευρώπης απειλεί να ξανανοίξει.

 

MV: Θέλετε να πείτε πως οι Έλληνες δε νιώθουν δυτικοί;

 

ΓΠ: η Ελλάδα βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ δύσης και ανατολής. Η Ευρώπη θα έκανε λάθος αν κλεινόταν σε μια αμυντική δυτικότητα, αν έβλεπε στην ανατολή αποκλειστικά σαν κάτι αρνητικό και απαρχαιωμένο. Η ανατολή δεν είναι επίσης φορέας μεγάλου πολιτιστικού πλούτου αλλά και νεανικών πληθυσμών, συσσωρευμένου δυναμισμού, αλλά και σοφίας; Την ώρα που η ιστορία γυρίζει σελίδα, που εμφανίζονται νέες παγκόσμιες δυνάμεις σαν την Κίνα και την Ινδία, η δύση χρειάζεται την ιστορική εμπειρία της ανατολής, που η Ελλάδα, ως μέλος και των δύο κόσμων, μπορεί να της συνεισφέρει.

 

MV: Αλλά τότε οφείλουμε να δεχόμαστε τα πάντα από τους Έλληνες;

 

ΓΠ: Ασφαλώς και όχι. Απλά η ευθύνη για την κρίση είναι μοιρασμένη. Ο λαϊκισμός και ο πελατειασμός της ελληνικής πολιτικής τάξης οδήγησαν σε μια καταστροφική διαχείριση της χώρας. Αλλά και η ΕΕ διευκόλυνε την εξέλιξη αυτή με τις χρηματοδοτήσεις, το φτηνό δανεισμό και την εθελοτυφλία της, επί τριάντα χρόνια. Για τους ηγέτες στο Βερολίνο, το Παρίσι, το Λονδίνο, τα όσα συνέβαιναν στην Αθήνα ήταν ασήμαντες λεπτομέρειες.

 

MV: Με ποιες συνέπειες σήμερα;

 

ΓΠ: Η κακή εκτίμηση της κατάστασης δεν επέτρεψε τη χάραξη μιας αποτελεσματικής στρατηγικής αντιμετώπισης της κρίσης, με καταστροφικές συνέπειες. Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα από ότι το 2009. Δεν υπάρχει καμία σύγκριση μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας. Στην Ελλάδα οι προσλήψεις στο δημόσιο τομέα λειτούργησαν ως επιδοματική πολιτική! Οι πολυπληθείς, κακοπληρωμένοι και συχνά διεφθαρμένοι δημόσιοι υπάλληλοι ανέπτυξαν μια τερατώδη γραφειοκρατία. Οι υπουργοί δεν έχουν καμία επιρροή σε αυτή την αυτονομημένη και δαπανηρή διοίκηση, που ακινητοποιεί την οικονομία και αποθαρρύνει κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα.Οι πιο ικανοί και οι πιο αντίθετοι στο καθεστώς επέλεξαν τη μετανάστευση.

 

«Τυχόν επιστροφή στη δραχμή θα έδινε στην ελληνική ιθύνουσα πολιτική τάξη την ευκαιρία να αυτοχρηματοδοτηθεί ξανά -με τύπωμα χρήματος- να ενθαρρύνει εκ νέου τη σπατάλη, την στιγμή ακριβώς που ένα είδος εξυγίανσης βρίσκεται σε εξέλιξη –ένα από τα θετικά των τελευταίων ετών»

 

MV: Η Ελλάδα δεν έχει κάποια ατού;

 

ΓΠ: Η Ελλάδα διαθέτει πλουτοπαραγωγικές πηγές. Είναι ανοικτή στον κόσμο. Η πολυπληθής διασπορά, που αποτελείται από δυνάμεις που αποσύρθηκαν από τη χώρα καταγωγής τους, είναι ευεπίφορη να επιστρέψει και να επενδύσει στη γενέτειρά της.

 

MV: Τι σκέφτεστε για το ενδεχόμενο της αποχώρησης της Ελλάδας από την ευρωζώνη;

 

ΓΠ: Θα ήταν ένα «σενάριο καταστροφής» για την Ελλάδα και για την Ευρώπη. Τυχόν επιστροφή στη δραχμή θα έδινε στην ελληνική ιθύνουσα πολιτική τάξη την ευκαιρία να αυτοχρηματοδοτηθεί ξανά με τύπωμα χρήματος, να ενθαρρύνει εκ νέου τη σπατάλη, την στιγμή ακριβώς που ένα είδος εξυγίανσης βρίσκεται σε εξέλιξη -ένα από τα θετικά των τελευταίων ετών. Επιπλέον, κάτι τέτοιο θα άνοιγε επικίνδυνες ατραπούς στις περιφερειακές γεωπολιτικές ισορροπίες. Η έξοδος από το ευρώ θα ενίσχυε τα αντιδυτικά συναισθήματα, κάτι που θα έσπευδαν να τα εκμεταλλευθούν άλλες διεθνείς δυνάμεις.

 

MV: Ποιο ρόλο μπορεί να παίξει η ελληνική εκκλησία;

 

ΓΠ: Τον τελευταίο καιρό η εκκλησιαστική περιουσία αποτελεί ένα δημοφιλές μήλο της έριδος.Αλλά χρειάζεται να πάψουμε να αντιμετωπίζουμε την ελληνική κατάσταση υπό το πρίσμα στερεοτύπων, ιδιαίτερα γαλλικών. Αν το ελληνικό κράτος δήμευε την εκκλησιαστική περιουσία, αυτή απλά θα εξαφανιζόταν στα γρανάζια της λαβυρινθώδους ελληνικής διοίκησης. Αλλά η εκκλησία, ως κληρονόμος της οθωμανικής κληρονομιάς της σύντηξης εκκλησίας-κράτους αποτελεί ένα είδος παράλληλου κράτους, ικανού ακόμα και να διαδεχθεί το επίσημο στον κοινωνικό τομέα, θέτοντας στην υπηρεσία του λαού την οργάνωση και τους πόρους της. Αυτή -και όχι το αντιπαθητικό κράτος- είναι εις θέση να προσελκύσει δωρεές για την ενίσχυση των φτωχότερων Ελλήνων.

---

O Γιώργος Πρεβελάκης είναι καθηγητής πανεπιστήμιου στο Παρίσι 

Πηγή "ppol"

Posted in: Συνεντεύξεις