π. Giles Fraser
Μισώ τον Ιησού. Ναι, σωστά διαβάσατε. Στ' αλήθεια! Μισώ πράγματι τον Ιησού. Μπορεί να θεωρούσατε εντελώς αδύνατο να ξεστομίσει τις τρεις αυτές μικρές λέξεις ένας χριστιανός, ιδίως τις παραμονές του Πάσχα. Τυχαίνει να διαφωνώ. Θεωρώ μάλιστα τις λέξεις αυτές κεφαλαιώδους σημασίας -αν και πολλοί εξυπνότεροι εμού πιθανότατα θα συμβούλευαν πως καλύτερα θα ήταν να τις έλεγα κάπου ασφαλέστερα από ότι σε μια επιφυλλίδα εφημερίδας. Επιτρέψτε μου όμως να εξηγηθώ.
Ένα από τα πράγματα που ανακάλυψα στη μακρά μου σχέση με την ψυχοθεραπεία είναι πως το επαμφοτερίζον είναι βιώσιμο. Ως «επαμφοτερίζον» εννοώ την εμπειρία να βιώνεις ταυτόχρονα αντιφατικά συναισθήματα για το ίδιο πράγμα· όπως -κυρίως- αγάπη και μίσος μαζί.
Είναι κατανοητό η συνύπαρξη αυτών των συναισθημάτων να θεωρείται εντελώς απίθανη. Αν αγαπάς δεν μισείς. Αν μισείς δεν αγαπάς. Αυτό λέει η λογική. Το καθένα από αυτά τα συναισθήματαακυρώνει το άλλο.
Να όμως που ακόμα (ίσως κυρίως) και στις πιο προσωπικές μας σχέσεις, είναι αμφότερα παρόντα. Σε ένα σύντομο αλλά λαμπρό του άρθρο υπό τον τίτλο «το μίσος στην αντι-μεταβίβαση» ο ψυχαναλυτής Ντόναλντ Βίνικοτ (Donald Winnicott) καταγράφει μια σειρά από λόγους για τους οποίους, παραδείγματος χάριν, μια μητέρα ίσως να τείνει να μισεί το μωρό της. Το μωρό της είναι ένας μικροσκοπικός τύραννος· η μητέρα καλείται να καθαρίζει ακατάπαυστα τις βρωμιές του· το μωρό πιθανότατα έχει καταστρέψει την σεξουαλική και την κοινωνική της ζωή κι έχει παραμορφώσει το σώμα της. Και ποιο είναι το ευχαριστώ; «Το μωρό είναι ανηλεές, της συμπεριφέρεται σαν να 'ναι σκουπίδι, απλήρωτη υπηρέτρια, σκλάβα».
Αλλά και το μωρό μισεί τη μητέρα του. Αρχικά το μωρό θεωρεί πως η μητέρα του είναι διαρκώς παρούσα -και μάλιστα δεν διαφοροποιείται από εκείνο. Αλλά καθώς η μητέρα σταδιακά απομακρύνεται, το μωρό εξαναγκάζεται να αναγνωρίσει πως η μητέρα του είναι ένα διαφορετικό και ξεχωριστό πρόσωπο από το ίδιο. Το παιδί συγκροτεί την ταυτότητά του λόγω ακριβώς αυτού του τραύματος, λόγω αυτής της προφανούς αποστέρησης της αγάπης. Καθώς αρχίζει να συνειδητοποιεί πως οι ανάγκες του δεν πρόκειται να ικανοποιούνται αυτοστιγμεί, αλλά μόνο αν διεκδικήσει την ικανοποίησή τους, το παιδί μαθαίνει να κλαίει και να διαμαρτύρεται.
Μπορεί μερικοί να εγείρουν ενστάσεις ως προς το κατά πόσον είναι ακριβές να χαρακτηρίζουμε «μίσος» το συναισθηματικό χάος που προκαλούν αυτές οι πολύ θεμελιακές εμπειρίες. Όπως και να 'ναι, κάθε ικανοποιητική σχέση γονέως-παιδιού αποδεικνύει πως αυτά τα συναισθήματα είναι προφανώς βιώσιμα. Η μητέρα κατορθώνει να απορροφά το μίσος του παιδιού της, χωρίς να καταστρέφεται από αυτό. Αυτό είναι σημαντικό, διότι είναι ακριβώς όλα όσα δεν τολμάμε ούτε καν να εκφράσουμε που έχουν την δύναμη να μας κατευθύνουν ασυνείδητα.
Πώς θα ήταν δυνατό οι χριστιανοί να μη μισούν τον Ιησού, σε κάποιο επίπεδο; Ένα μεγάλο μέρος της διδασκαλίας Του αφορά την καταπολέμηση των επιθυμιών μας. Και την Μεγάλη Παρασκευή υποφέρει τα πιο φοβερά μαρτύρια και τελικά εκτελείται καρφωμένος στο σταυρό, όπως προείπε στους μαθητές του, λέγοντάς τους μάλιστα πως καλά θα έκαναν να αρχίσουν να προετοιμάζονται να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο: «ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθείτω μοι».
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μεγαλοφυΐα της ψυχολογίας για να κατανοήσει πως κανείς άνθρωπος δεν χαίρεται ιδιαιτέρως από μια παρόμοια πρόσκληση. Δύσκολα θα υπάρξει άνθρωπος που θα κατορθώσει με ευκολία να απαλλαγεί από σκοτεινά και περίπλοκα συναισθήματα, ιδίως εφόσον επιχειρήσει να ακολουθήσει αυτήν την τρομερή πορεία. Ελλείψει άλλης λέξεως, ας αποκαλέσουμε αυτά τα συναισθήματα «αντανακλαστικό μίσος». Διότι, ασφαλώς και δεν έχω καμία όρεξη να πάω να σταυρωθώ. Ο Πέτρος, που Τον απαρνήθηκε και το έβαλε στα πόδια, είχε τα δίκια του.
Από την άλλη, αυτό το μίσος είναι βιώσιμο. Αυτό είναι το σπουδαίο. Ψυχαναλυτικά μιλώντας, οΙησούς είναι εις θέση να απορροφήσει το μίσος μας και να μην καταστραφεί από αυτό. Αυτό εξάλλου, μεταξύ άλλων, συνέβη όταν έγινε αντικείμενο κοροϊδιών κι εξευτελισμών, από τους ίδιους μάλιστα ανθρώπους που τον είχαν κάποτε υποδεχθεί μετά βαΐων και κλάδων.
Αυτή είναι μια σύγκρουση επαμφοτεριζόντων συναισθημάτων κοσμικών διαστάσεων. Κι είναι παράλληλα ο τρόπος με τον οποίο μαθαίνουμε να αγαπάμε ξανά, χωρίς φόβο. Είναι ο τρόπος χάρη στον οποίο παύουμε να ζούμε παγιδευμένοι στο μίσος μας.
Αλληλούια!
Ο π. Giles Fraser είναι αγγλικανός ιερέας
Πηγή "ppol.gr"
Piraeus Time
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου