Detlev Schlichter στη "Wall Street Journal"
Ήδη θα πρέπει να είναι εμφανές ακόμη και στον πιο απλό παρατηρητή ότι αυτό δεν είναι ένας ακόμη οικονομικός κύκλος. Αυτό που ξεκίνησε το 2007 στην αγορά των ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου των ΗΠΑ και μεταμορφώθηκε σε μια παγκόσμια τραπεζική κρίση το επόμενο έτος , τώρα έχει βρει την τελευταία ενσάρκωση του στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους. Αυτό με το οποίο έχουμε να κάνουμε είναι κάτι θεμελιώδους και διαρθρωτικού χαρακτήρα. Είναι όμως μια κρίση του καπιταλισμού, όπως την εννοούν τα πλήθη του "Καταλάβατε τη Γουόλ Στριτ" και όπως ακόμα και πολλοί οικονομολόγοι φαίνεται να λένε;
To να ρίξουμε το φταίξιμο στο αχαλίνωτο laissez-faire μοιάζει κάπως παρατραβηγμένο όταν μιλάμε για κοινωνίες με τόσες πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις όπου ο δημόσιος τομέας δαπανά συνήθως όσο όλοι οι ιδιώτες και οι εταιρείες μαζί. Αλλά οι διαδηλωτές θα υποστηρίξουν ότι η κρίση άρχισε στον χρηματοπιστωτικό τομέα, και δεν είναι οι χρηματοπιστωτικές αγορές το τελευταίο προπύργιο του καθαρού καπιταλισμού;
Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Κοιτάξτε αυτό που χρησιμοποιούμε ως χρήμα. Το χρήμα του καπιταλισμού ήταν πάντα χρήμα που βασίζοταν σε κάποιο εμπόρευμα , χρυσό ή ασήμι. Η εποχή που αξίζει περισσότερο να συνδέεται με τον όρο «laissez-faire» συνέπεσε με την περίοδο του κλασικού Χρυσού Κανόνα του 1881-1914, όταν ο βιομηχανοποιημένος κόσμος βάσιζε το χρηματοπιστωτικό του συστήμα στο χρυσό, ένα μέταλλο με ουσιαστικά ανελαστική προσφορά. Αυτό έθεσε σαφείς περιορισμούς στη δημιουργία πίστωσεων, συνέδεσε το δανεισμό με τις αποταμιεύσεις και επέβαλε σύνεση και υπευθυνότητα στις οικονομικές σχέσεις των κρατών και των τραπεζών. Αυτή ήταν μια περίοδος αυξανόμενου διεθνούς εμπορίου, ανοδικού βιοτικού επιπέδου και νομισματικής σταθερότητας.
Το παρόν σύστημά μας είναι εντελώς διαφορετικό. Κανένας εξέχων οικονομολόγος των προηγούμενων γενεών δεν θα το αποκαλούσε καπιταλιστικό. Δεν είναι το αποτέλεσμα των δυνάμεων της αγοράς αλλά των πολιτικών αποφάσεων. Σε αυτό το σύστημα, το χρήμα είναι χάρτινο ή το καθορίζει το κράτος , και η προσφορά του εντελώς ελαστική και κατά τη διακριτική ευχέρεια του κράτους. Το χρήμα δημιουργείται στο πλαίσιο εδαφικών μονοπωλίων από τις κεντρικές και ιδιωτικές τράπεζες. Το επίπεδο των αποθεματικών των τραπεζών, ορισμένα επιτόκια και οι προϋποθέσεις του τραπεζικού δανεισμού καθορίζονται διοικητικά. Στο σύστημα αυτό οι τράπεζες δεν μπορούν να είναι εξ ολοκλήρου ιδιωτικές επιχειρήσεις, αλλά, αντίθετα, πρέπει να είναι αγωγοί για τη νομισματική πολιτική.
Οι περισσότεροι mainstream οικονομολόγοι λένε πως αυτό το σύστημα του κρατικού χρήματος είναι επωφελές καθώς το ελαστικό χρήμα μπορεί να επεκταθεί με τρόπο που επιτρέπει ένα μέτριο πληθωρισμό και στηρίζει την ανάπτυξη . Κατά τη διάρκεια των ύφεσεων , τα ποσοστά των επιτοκίων μπορούν να μειωθούν και νέα τραπεζικά διαθέσιμα μπορούν να δημιουργηθούν εκ του μηδενός, αποτρέποντας τον περιορισμό των πιστώσεων και την απόσυρση των τραπεζικών καταθέσεων . Έτσι οι υφέσεις μπορούν να γίνουν πιο σύντομες χρονικά ή τουλάχιστον πιο «διαχειρίσιμες».
Αν και ευρέως αποδεκτή σήμερα, αυτή η άποψη είναι λανθασμένη. Οι υφέσεις που σήμερα καταπολεμούνται με εύκολο χρήμα είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα του εύκολου χρημάτος του παρελθόντος. Η μείωση των επιτοκίων και η επέκταση των πίστωσεων με βάση νέο χρήμα μπορεί να οδηγήσει σε μια βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη τώρα, αλλά επίσης προκαλεί ανισορροπίες που κάνουν την ύφεση αναπόφευκτη αργότερα. Σε μια οικονομία της αγοράς, τα επιτόκια είναι σημαντικές σχετικές τιμές που βοηθούν στο συντονισμό της αποταμίευσης με τις επενδύσεις. Η τεχνητή μείωση των επιτοκίων της αγοράς με εκτύπωση χρήματος έχει σαν αποτέλεσμα τη λάθος διανομή και κατεύθυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Οδηγεί σε μια αναντιστοιχία μεταξύ των επενδύσεων και της πραγματικής αποταμίευσης . Αλλά στο σύστημά μας, όταν μια ύφεση λαμβάνει χώρα, περισσότερο χρήμα δημιουργείται και νέες ανισορροπίες προκύπτουν.
Αυτό το σύστημα δείχνει παραπλανητικά σταθερό για τα τελευταία 40 χρόνια, αλλά οι συσσωρευμένες ανισορροπίες έχουν φτάσει σε επίπεδα που απειλούν πλέον το ίδιο το σύστημα . Τα υπερβολικά επίπεδα χρέους δεν θα ήταν νοητά , τουλάχιστον σε αυτό το μέγεθος, σε ένα σύστημα καπιταλιστικού σκληρού χρήματος. Οι οικονομολόγοι που υποστηρίζουν την ποσοτική χαλάρωση και τις ελλειμματικές δαπάνες για να «τονώσουν» την οικονομία πιστεύουν ότι μπορούμε απλά να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάναμε και στο παρελθόν. Δεν βλέπουν ότι η αγορά αμφισβητεί πλέον την βιωσιμότητα ενός οικοδομήματος πίστωσης που έχει φτάσει τα όριά του.
Η αγορά έχει έναν τρόπο να αντιμετώπιζει ότι δεν είναι βιώσιμο : τη ρευστοποίηση . Αυτό θεωρείται πολιτικά απαράδεκτο, και η ρευστοποίηση αποφεύγεται με όλο και πιο γρήγορη και απελπισμένη εκτύπωση χρήματος. Σε όλο τον κόσμο, το πιεστήριο χρήματος έχει γίνει το τελευταίο εργαλείο που χρησιμοποιεί το πολιτικό κατεστημένο για να προβάλει την πλάνη της αειφορίας και της φερεγγυότητας. Όμως, αυτό θα τελειώσει όπως γίνεται πάντα.
Όλα τα συστήματα χάρτινου χρήματος στην ιστορία έχουν αποτύχει. Είτε επιτεύχθηκε μια εθελοντική επιστροφή σε ένα σύστημα χρήματος βασισμένο σε προϊόντα ή το σύστημα έληξε με υπερπληθωρισμό και πλήρη κατάρρευση του νομίσματος. Προς το παρόν, η τελευταία φαίνεται η πιο πιθανή κατάληξη για το τελευταίο πείραμα κρατικού χρήματος.
[Εξαιρετικό και το βιβλίο του Detlev Schlichter, "Paper Money Collapse: The Folly of Elastic Money and the Coming Monetary Breakdown"]
To να ρίξουμε το φταίξιμο στο αχαλίνωτο laissez-faire μοιάζει κάπως παρατραβηγμένο όταν μιλάμε για κοινωνίες με τόσες πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις όπου ο δημόσιος τομέας δαπανά συνήθως όσο όλοι οι ιδιώτες και οι εταιρείες μαζί. Αλλά οι διαδηλωτές θα υποστηρίξουν ότι η κρίση άρχισε στον χρηματοπιστωτικό τομέα, και δεν είναι οι χρηματοπιστωτικές αγορές το τελευταίο προπύργιο του καθαρού καπιταλισμού;
Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Κοιτάξτε αυτό που χρησιμοποιούμε ως χρήμα. Το χρήμα του καπιταλισμού ήταν πάντα χρήμα που βασίζοταν σε κάποιο εμπόρευμα , χρυσό ή ασήμι. Η εποχή που αξίζει περισσότερο να συνδέεται με τον όρο «laissez-faire» συνέπεσε με την περίοδο του κλασικού Χρυσού Κανόνα του 1881-1914, όταν ο βιομηχανοποιημένος κόσμος βάσιζε το χρηματοπιστωτικό του συστήμα στο χρυσό, ένα μέταλλο με ουσιαστικά ανελαστική προσφορά. Αυτό έθεσε σαφείς περιορισμούς στη δημιουργία πίστωσεων, συνέδεσε το δανεισμό με τις αποταμιεύσεις και επέβαλε σύνεση και υπευθυνότητα στις οικονομικές σχέσεις των κρατών και των τραπεζών. Αυτή ήταν μια περίοδος αυξανόμενου διεθνούς εμπορίου, ανοδικού βιοτικού επιπέδου και νομισματικής σταθερότητας.
Το παρόν σύστημά μας είναι εντελώς διαφορετικό. Κανένας εξέχων οικονομολόγος των προηγούμενων γενεών δεν θα το αποκαλούσε καπιταλιστικό. Δεν είναι το αποτέλεσμα των δυνάμεων της αγοράς αλλά των πολιτικών αποφάσεων. Σε αυτό το σύστημα, το χρήμα είναι χάρτινο ή το καθορίζει το κράτος , και η προσφορά του εντελώς ελαστική και κατά τη διακριτική ευχέρεια του κράτους. Το χρήμα δημιουργείται στο πλαίσιο εδαφικών μονοπωλίων από τις κεντρικές και ιδιωτικές τράπεζες. Το επίπεδο των αποθεματικών των τραπεζών, ορισμένα επιτόκια και οι προϋποθέσεις του τραπεζικού δανεισμού καθορίζονται διοικητικά. Στο σύστημα αυτό οι τράπεζες δεν μπορούν να είναι εξ ολοκλήρου ιδιωτικές επιχειρήσεις, αλλά, αντίθετα, πρέπει να είναι αγωγοί για τη νομισματική πολιτική.
Οι περισσότεροι mainstream οικονομολόγοι λένε πως αυτό το σύστημα του κρατικού χρήματος είναι επωφελές καθώς το ελαστικό χρήμα μπορεί να επεκταθεί με τρόπο που επιτρέπει ένα μέτριο πληθωρισμό και στηρίζει την ανάπτυξη . Κατά τη διάρκεια των ύφεσεων , τα ποσοστά των επιτοκίων μπορούν να μειωθούν και νέα τραπεζικά διαθέσιμα μπορούν να δημιουργηθούν εκ του μηδενός, αποτρέποντας τον περιορισμό των πιστώσεων και την απόσυρση των τραπεζικών καταθέσεων . Έτσι οι υφέσεις μπορούν να γίνουν πιο σύντομες χρονικά ή τουλάχιστον πιο «διαχειρίσιμες».
Αν και ευρέως αποδεκτή σήμερα, αυτή η άποψη είναι λανθασμένη. Οι υφέσεις που σήμερα καταπολεμούνται με εύκολο χρήμα είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα του εύκολου χρημάτος του παρελθόντος. Η μείωση των επιτοκίων και η επέκταση των πίστωσεων με βάση νέο χρήμα μπορεί να οδηγήσει σε μια βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη τώρα, αλλά επίσης προκαλεί ανισορροπίες που κάνουν την ύφεση αναπόφευκτη αργότερα. Σε μια οικονομία της αγοράς, τα επιτόκια είναι σημαντικές σχετικές τιμές που βοηθούν στο συντονισμό της αποταμίευσης με τις επενδύσεις. Η τεχνητή μείωση των επιτοκίων της αγοράς με εκτύπωση χρήματος έχει σαν αποτέλεσμα τη λάθος διανομή και κατεύθυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Οδηγεί σε μια αναντιστοιχία μεταξύ των επενδύσεων και της πραγματικής αποταμίευσης . Αλλά στο σύστημά μας, όταν μια ύφεση λαμβάνει χώρα, περισσότερο χρήμα δημιουργείται και νέες ανισορροπίες προκύπτουν.
Αυτό το σύστημα δείχνει παραπλανητικά σταθερό για τα τελευταία 40 χρόνια, αλλά οι συσσωρευμένες ανισορροπίες έχουν φτάσει σε επίπεδα που απειλούν πλέον το ίδιο το σύστημα . Τα υπερβολικά επίπεδα χρέους δεν θα ήταν νοητά , τουλάχιστον σε αυτό το μέγεθος, σε ένα σύστημα καπιταλιστικού σκληρού χρήματος. Οι οικονομολόγοι που υποστηρίζουν την ποσοτική χαλάρωση και τις ελλειμματικές δαπάνες για να «τονώσουν» την οικονομία πιστεύουν ότι μπορούμε απλά να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάναμε και στο παρελθόν. Δεν βλέπουν ότι η αγορά αμφισβητεί πλέον την βιωσιμότητα ενός οικοδομήματος πίστωσης που έχει φτάσει τα όριά του.
Η αγορά έχει έναν τρόπο να αντιμετώπιζει ότι δεν είναι βιώσιμο : τη ρευστοποίηση . Αυτό θεωρείται πολιτικά απαράδεκτο, και η ρευστοποίηση αποφεύγεται με όλο και πιο γρήγορη και απελπισμένη εκτύπωση χρήματος. Σε όλο τον κόσμο, το πιεστήριο χρήματος έχει γίνει το τελευταίο εργαλείο που χρησιμοποιεί το πολιτικό κατεστημένο για να προβάλει την πλάνη της αειφορίας και της φερεγγυότητας. Όμως, αυτό θα τελειώσει όπως γίνεται πάντα.
Όλα τα συστήματα χάρτινου χρήματος στην ιστορία έχουν αποτύχει. Είτε επιτεύχθηκε μια εθελοντική επιστροφή σε ένα σύστημα χρήματος βασισμένο σε προϊόντα ή το σύστημα έληξε με υπερπληθωρισμό και πλήρη κατάρρευση του νομίσματος. Προς το παρόν, η τελευταία φαίνεται η πιο πιθανή κατάληξη για το τελευταίο πείραμα κρατικού χρήματος.
[Εξαιρετικό και το βιβλίο του Detlev Schlichter, "Paper Money Collapse: The Folly of Elastic Money and the Coming Monetary Breakdown"]
Piraeus Time
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου