Οι κρίσεις θα μας εκπλήσσουν πάντα. Η μεγαλύτερη όμως έκπληξη που μας δημιουργούν είναι οι κοινές συμπεριφορές που κρύβονται στις ρίζες τους.
Επαναλαμβάνονται σε τέτοιο ρυθμό, που η λαϊκή σοφία έχει αποκρυσταλλώσει την όλη διαδικασία ακόμη και στη μορφή παιδικών παραμυθιών.
Αν ξαναδιαβάσουμε σήμερα, με τα τωρινά δεδομένα το διάσημο παραμύθι με τα τρία γουρουνάκια, θα δούμε πως περιγράφει το πως και το γιατί της τρέχουσας κρίσης.
Είναι σαν μια εξήγηση της ευρωκρίσης δηλαδή, για τα μικρά παιδιά.
Το παραμύθι αυτό περιέχει μια καταφανή μεταφορά της κρίσης, τον κακό λύκο. Οι αιτίες της κρίσης περιγράφονται μέσα από τις συμπεριφορές των τριών μικρών γουρουνιών (PIGS-Portugal, Ireland, Greece & Spain). Το ηθικό δίδαγμα όμως του παραμυθιού δεν είναι τόσο εμφανές.
Κατ αρχήν, υπάρχει μεγάλη έλλειψη διορατικότητας. Το αχυρένιο και το ξύλινο σπιτάκι, που αποδεικνύουν ότι η εξασθένηση της κοινωνίας και της οικονομίας μπορεί να επέλθει με πολλαπλούς τρόπους.
Στη συνέχεια, το παραμύθι μας διδάσκει ότι δεν χρειάζεται να είμαστε και ιδιαίτερα προνοητικοί και προσεκτικοί, αφού ακόμη και το σπιτάκι από τούβλα δεν μπορεί να αποτρέψει τον λύκο στο να μπει, μέσα από την καμινάδα.
Τέλος, το ηθικό δίδαγμα είναι πως χωρίς πονηριά και προνοητικότητα, το καζάνι δηλαδή που περιμένει τον λύκο, ακόμη και τα πιο στέρεα κοινωνικά κατασκευάσματα κινδυνεύουν.
Το αχυρένιο σπιτάκι αντιπροσωπεύει τις πιο εύθραυστες κοινωνίες, αυτές που στερούνται ανάπτυξης, ανταγωνιστικότητας, και κοινωνικής συνοχής. Από την εποχή που εισήχθη το ευρώ το 2002, η Ιταλία, η Πορτογαλία, και η Ισπανία επιδεικνύουν μια μείωση ανταγωνιστικότητας σε σχέση με την Γερμανία της τάξης του 9%, 12%, και 19% αντίστοιχα. Τα προνόμια των πολυεθνικών και των επιχειρήσεων, που εκπροσωπούνται σε σημαντικό βαθμό στα εθνικά κοινοβούλια των χωρών αυτών, εμποδίζουν την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν για το κοινό καλό να περιορίσουν κάποια κεκτημένα.
Όπου κυριάρχησαν τα προνόμια και τα κεκτημένα, το κόστος ήταν βαρύ για την παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα, και τα ισοζύγια πληρωμών. Για να διατηρηθεί ένα τέτοιο επίπεδο κοινωνικών παροχών, χρειάστηκε να αναδιανεμηθεί ο πλούτος και να αυξηθούν οι κοινωνικές ανισότητες.
Όπως το ξύλινο σπιτάκι του παραμυθιού, τα κράτη που άφησαν ανεξέλεγκτα τα ιδιωτικά και δημόσια χρέη τους, είναι κι αυτά εύθραυστα. Παράδειγμα αυτού αποτελούν η Ιταλία και το Βέλγιο. Το 1999 και οι δυο αυτές χώρες είχαν το υψηλότερο ποσοστό δημόσιου χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ, 113%.
Η υιοθέτηση του ευρώ έφερε μια σημαντική πτώση στα επιτόκια δανεισμού, και επέτρεψε εξίσου σημαντικές μειώσεις στην εξυπηρέτηση του χρέους.
Το παραμύθι (σύμφωνα με την εκδοχή του Walt Disney) είχε ένα ευτυχισμένο τέλος. Τα δυο γουρουνάκια που έφτιαξαν τα σπίτια τους από άχυρο και ξύλο, σώζονται χάρη στην προνοητικότητα και φιλοξενία του αδελφού τους.
Ποιος είναι όμως ο κακός λύκος, και από πού τροφοδοτείται η όρεξή του; Ποια είναι τα κόλπα που μπορούν να τον εξουδετερώσουν; Ο λύκος του παραμυθιού επιδεικνύει άρνηση. Αρνείται να αποδεχτεί τη πραγματικότητα. Στην σημερινή περίπτωση, εκφράζεται μέσα από την κερδοσκοπία.
Αν αυτή η κατάσταση άρνησης διατηρηθεί επί πολύ, οδηγεί σε μια σειρά από ανισορροπίες που γίνονται όλο και πιο δύσκολο να ελεγχθούν. Έτσι, όσο περισσότερο μια κοινωνία, ή οι πολιτικοί της, συνεχίζουν να ζουν στην άρνηση, τόσο πιο πολύ επικίνδυνος γίνεται ο λύκος (κερδοσκόποι).
Αυτή η διαδοχή των γεγονότων είναι που κάνει το παραμύθι διαφωτιστικό. Μας θυμίζει ότι όταν απουσιάζει η προνοητικότητα, ανοίγει η όρεξη του λύκου, και δεν υπάρχει προστασία. Ούτε καν για τους προνοητικούς. Η απόδειξη αυτού φάνηκε με την πρόσφατη μεταδοτικότητα της κρίσης, ακόμη και στις ενάρετες χώρες του Βορρά, οι οποίες αποδείχθηκαν ανήμπορες να την περιορίσουν.
Και εδώ είναι που μπαίνει η πονηριά. Πρόκειται για την ικανότητα να αντιληφτεί κάποιος πως η δέσμευση του ισχυρού δεν πρέπει να περιορίζεται απλά σε μια βοήθεια ως καθήκον, αλλά θα πρέπει να παίρνει την μορφή της έκτακτης κινητοποίησης και εγρήγορσης.
Η πονηριά θα πρέπει να αποτελεί το καύσιμο για εξαιρετικές δράσεις που θα αντιμετωπίσουν την κερδοσκοπία, και (όπως στο παραμύθι) θα την τρέψουν σε φυγή.
Μόνο όταν οι μύωπες αρχίσουν και βλέπουν μακριά, και αυτοί που βλέπουν μακριά αποκτήσουν πονηριά, τότε μόνο οι χώρες της Ευρώπης θα ζήσουν ένα ευτυχισμένο τέλος, ζώντας αυτές καλά κι εμείς καλύτερα (με το ευρώ).
Απόδοση: S.A.
Piraeus Time
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου