Ρακέλ Βαρελά: "Ζούμε σαν πολιτικοί κρατούμενοι, καθηλωμένοι στην τηλεόραση!"

"Το χρέος δεν είναι παρά ένας μηχανισμός αναδιανομής του πλούτου από τους φτωχούς προς τους πλούσιους" είπε στην Κυριακάτικη "Αυγή" η Ρακέλ Βαρελά, καθηγήτρια σύγχρονης Ιστορίας στο Ινστιτούτο Ιστορίας της Λισσαβώνας, εκδότρια του περιοδικού Rubra και συντονίστρια της συγγραφής του βιβλίου "Ποιος πληρώνει για το Κοινωνικό Κράτος στην Πορτογαλία". Βρέθηκε πρόσφατα στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του Διεθνούς Τριημέρου RProject. Η Πορτογαλίδα ιστορικός μίλησε για το πώς επηρεάζει η κρίση τους Πορτογάλους και για το πόσο σημαντική είναι η συγκρότηση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού μετώπου της εργατικής τάξης.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ

* Στην Ελλάδα μάς λένε να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί, όπως οι υπόλοιποι λαοί της Νότιας Ευρώπης, και πως οι Πορτογάλοι έχουν χαμηλότερο βασικό μισθό και γι' αυτό θα πρέπει να πάψουμε να παραπονιόμαστε. Σε εσάς τι λένε;

Mας λένε ακριβώς το αντίθετο, πως πρέπει δηλαδή να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί, όπως οι Έλληνες. Δεν γίνεται να συγκρίνεις μονάχα τον κατώτατο μισθό, διότι, ενδεικτικά, ο μέσος μισθός ενός δασκάλου στην Ελλάδα είναι σχεδόν ο μισός από τον μισθό ενός Πορτογάλου καθηγητή με την ίδια εμπειρία. Δεν είναι σωστή λοιπόν αυτή η σύγκριση. Σε κάθε περίπτωση, το θέμα είναι πως θέλουν να δημιουργήσουν φθηνό εργατικό δυναμικό σε όλη την Ευρώπη, θέλουν να μας κάνουν να μεταναστεύσουμε στη Γερμανία, για παράδειγμα, όπου οι μισθοί είναι μεν κάπως καλύτεροι, αλλά φτάνουν μόνο για "επιβίωση, όχι για ζωή".

• Η κρίση είναι το πρόσχημα για να καταργηθεί κάθε εργασιακό κεκτημένο

Αν η Νότια Ευρώπη, γεμίσει φτηνούς εργαζόμενους, τότε θα είναι και μεγαλύτερη η πίεση που θα ασκηθεί και στους εργαζόμενους του Βορρά, στα συνδικάτα των Γερμανών και των Γάλλων, να αποδεχθούν περαιτέρω μειώσεις. Πρόκειται για σχέδιο ευρωπαϊκής εργασιακής πολιτικής, με την κρίση να αποτελεί ουσιαστικά τεράστια ευκαιρία να καταργηθεί κάθε εργασιακό κεκτημένο στην Ευρώπη. Δεν είναι μονάχα ζήτημα του Νότου, είναι πανευρωπαϊκό. Στον Νότο, χρησιμοποιούν τους επισφαλείς εργαζόμενους και τους ανέργους για να καταστρέψουν τα δικαιώματα εκείνων που έχουν δουλειά αλλά μπορούν άνετα να εφαρμόσουν το ίδιο βάζοντας σε αντιπαράθεση τους εργαζόμενους του Νότου με αυτούς του Βορρά.

* Βρίσκει η Αριστερά στην Πορτογαλία εύφορο έδαφος για συμμαχίες σε πολιτικό επίπεδο ή είναι ακόμη αδύναμη;

Στην Πορτογαλία έχουμε το Κομμουνιστικό Κόμμα και το Μπλόκο της Αριστεράς. Το Μπλόκο είναι ήδη συνασπισμός. Και τα δύο κόμματα τάσσονται υπέρ της εξεύρεσης λύσης εντός Ευρωζώνης με ευρωομόλογα και επαναδιαπραγμάτευση του χρέους. Αυτές είναι βασικές πολιτικές των δύο κομμάτων, ωστόσο υπάρχει και ένα τεράστιο κοινωνικό κίνημα, το οποίο ολοένα και μεγαλώνει, πέρα από αυτά τα δύο κόμματα. Παράλληλα υπάρχει και ένα τεράστιο εργατικό δυναμικό που λόγω της ανεργίας ή της επισφαλούς εργασίας έχει ριζοσπαστικοποιηθεί. Πιστεύω πως αν δεν πάρουμε ριζοσπαστικά μέτρα ικανά να ενσωματώσουν αυτό το εργατικό δυναμικό, τότε θα το χάσουμε, θα εκφραστεί αλλού, ίσως από την αναρχία. Οι παραδοσιακές προσεγγίσεις, κοινωνικής συνοχής και κεϋνσιανών μέτρων, δημιουργούν κρίση στα κόμματα της Αριστεράς.

* Σε σχέση με ένα χρόνο πριν, το πολιτικό σκηνικό σε Γαλλία και Ιταλία έχει αλλάξει. Πιστεύετε πως οι κυβερνήσεις που επιβάλλουν λιτότητα θα σαρωθούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο;

Bρισκόμαστε εν μέσω μιας κρίσης του κεφαλαίου και της αστικής τάξης. Όταν μιλάμε για πολιτική αστάθεια, αντιλαμβανόμαστε πως δεν υπάρχει η σταθερότητα που απαιτείται, πως δεν υπάρχουν κυβερνήσεις που να μπορούν να συντηρήσουν και να μεσολαβήσουν για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, δεν θα μπορούν να ικανοποιήσουν τα διαφορετικά συμφέροντα των αστών, δεν θα μπορούν να "χαλιναγωγήσουν" τα κινήματα. Η τάση είναι πως η ανισότητα στις αστικοποιημένες και υψηλά εξειδικευμένες κοινωνίες της Ευρώπης οδηγεί στην κοινωνική αναταραχή. Δεν είμαστε αγρότες, ζούμε σε πόλεις, είμαστε μορφωμένοι, ασχολούμαστε με τον πολιτισμό, η τάση, όπως αυτή διαμορφώνεται, είναι πως οι κυβερνήσεις θα αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερες δυσκολίες να σταθούν και κατά συνέπεια θα καταρρέουν, δεν θα κλείνουν την τετραετία. Άλλη μια συνέπεια, που φάνηκε και από τις ιταλικές εκλογές -που εξηγεί και σε ένα βαθμό γιατί η κοινοβουλευτική Αριστερά στην Πορτογαλία δεν έχει μεγάλη απήχηση- είναι πως μεγάλη μερίδα της κοινωνίας βλέπει με δυσπιστία όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα και το πολιτικό σύστημα.

* Τι έχει αλλάξει στην καθημερινότητα του μέσου Πορτογάλου;

Πέραν του ότι υποστήκαμε τεράστια μείωση στους μισθούς που διαφέρει από κλάδο σε κλάδο, καθώς, πέρα από τις μειώσεις, έχουμε αύξηση στη φορολογία, στον ΦΠΑ, κ.λπ. αυτό που βλέπουμε είναι πως έχει πέσει η κατανάλωση, ο κόσμος πλέον δεν τρώει καλά. Θα αγοράσουν μακαρόνια αντί για ψάρι ή κρέας. Ακόμη και η ποιότητα του φαγητού έχει αλλάξει, με αποτέλεσμα να αλλάζει και το προσφερόμενο προϊόν. Στην Πορτογαλία δεν τρώγαμε σάντουιτς για μεσημέρι, τώρα όμως αυτό πωλούν οι καντίνες. Ακόμη και το φαγητό στις σχολικές καντίνες έχει χαλάσει πολύ.

Οι αλλαγές στην Παιδεία είναι τεράστιες, δεν έχουμε καλούς δασκάλους πια, όχι μόνο επειδή μείωσαν τους μισθούς τους, αλλά γιατί μείωσαν και τον χρόνο σπουδών... Κατά συνέπεια τα παιδιά της εργατικής τάξης δεν μορφώνονται καλά πλέον. Οι περικοπές στον τομέα της Υγείας είναι μεγάλες -όχι όσο στην Ελλάδα-, αλλά υπάρχει σημαντική διαφορά σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο. Και, βέβαια, ο κόσμος δεν βγαίνει, δεν πάει σινεμά ή για ποτό ή ένα ταξίδι, δεν βλέπεις αυτοκίνητα στους δρόμους. Ο κόσμος πια ζει σαν πολιτικός κρατούμενος μπροστά απο την τηλεόραση. Υπάρχει τεράστια αλλαγή στην κατανάλωση, ο μέσος εργαζόμενος, που παίρνει περίπου 800 ευρώ, δεν μπορεί να κάνει τίποτα περισσότερο από το να πληρώσει το νοίκι του και να φάει για να επιβιώσει.

* Πώς θα μπορέσουν να δημιουργηθούν συμμαχίες ανάμεσα στους εργαζόμενους των φτωχών και των πλούσιων ευρωπαϊκών χωρών;

Πρέπει, πρώτον, να εξηγήσουμε στις πλουσιότερες χώρες πως το χρέος δεν είναι παρά ένας μηχανισμός αναδιανομής. Αυτός ο μηχανισμός θα καταστρέψει και τα δικά τους εργασιακά δικαιώματα. Αν πληρωθεί τελικά το χρέος της Πορτογαλίας ή της Ελλάδας, θα το αποπληρώσουμε γιατί έγινε μεταφορά εισοδήματος από τους εργαζόμενους στους καπιταλιστές. Οι μισθοί πέφτουν τόσο πολύ που ο κόσμος είναι διατεθειμένους να δουλέψει στην Ολλανδία ή στη Γερμανία ή στην Δανία για το ένα τέταρτο του μισθού του Ολλανδού, του Γερμανού ή του Δανού. Δεν είναι πια ζήτημα αλληλεγγύης, δεν τους λέμε να μας στηρίξουν στο πλαίσιο μιας πατερναλιστικής λογικής ή επειδή είναι καλοί αριστεροί... αλλά γιατί, αν θέλουν να σώσουν τους μισθούς στη Βόρεια Ευρώπη, θα πρέπει πρώτα να παλέψουν για τους μισθούς στη Νότια.

Πηγή "Αυγή"

Posted in: Συνεντεύξεις